De samenleving digitaliseert in hoog tempo en het onderwijs beweegt daarin mee. Ook de centrale examens, deels al digitaal, ontwikkelen zich door. Digitalisering biedt immers kansen om examens flexibeler, toegankelijker en persoonlijker te maken. Zo sluiten we met digitale centrale examens niet alleen beter aan op de belevingswereld van leerlingen, maar kunnen we op termijn misschien ook nieuwe vaardigheden examineren.
In het programma digitalisering centrale examens verkennen we de komende vijf jaar bij welke vakken en vakonderdelen digitalisering meerwaarde heeft. Ook experimenteren we met verschillende vormen van een digitaal examen. Slaagt een experiment, dan onderzoeken we hoe invoering mogelijk is. We blijven zorgvuldig als het gaat om vraagstukken als privacy, betrouwbaarheid, techniek en organisatie. Daarom kiezen we voor een geleidelijke en lerende aanpak.
Het programma digitalisering centrale examens bestaat uit projecten die onder één van de volgende drie programmalijnen vallen:
Verkennen van nieuwe technologische oplossingen voor examens en de examenketen. Denk hierbij aan de mogelijkheden die bijvoorbeeld AI kan bieden bij het nakijken van examens of het construeren van examenvragen.
Introductie van ICT-oplossingen ten behoeve van vakinhoudelijke vernieuwingen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een centraal kijk- en luisterexamen voor de moderne vreemde talen.
Doorontwikkeling van de keteninfrastructuur. Denk hierbij aan het ontwerp van een flexibeler en aantrekkelijker afname-omgeving voor de examens.
Het programma is een samenwerking tussen het College voor Toetsen en Examens (CvTE), Stichting Cito, Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) en het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap (OCW). Het verkent in eerste instantie de mogelijke digitalisering van centrale examens in alle leerwegen in het vmbo en het havo en vwo. Samen met scholen, leraren en leerlingen bouwen we aan toekomstbestendige examens.
In gesprek
Vanuit het programma gaan we graag in gesprek met iedereen met ideeën over digitalisering van de centrale examens in het voortgezet onderwijs, die zelf examen- of beoordelingstools heeft ontwikkeld of andere eigen ervaringen wil delen. Naast docenten en scholen zijn ook leerlingen, digitale onderwijs startups en -vernieuwers van harte welkom.
Wil je met ons in gesprek? Stuur dan een mail naar digitaal@cvte.nl. Hieronder lees je meer over de projecten. Als een project je belangstelling heeft, laat het ons dan weten bij je aanmelding.
De projecten
In dit project onderzoeken we hoe AI kan helpen bij het nakijken van open vragen in centrale examens, zoals schrijfopdrachten of uitleg bij wiskunde. We bouwen en testen hulpmiddelen die leraren kunnen ondersteunen bij het beoordelen, met als doel om dit werk sneller en consistenter te maken. Daarbij letten we goed op de wensen van docenten en de regels rond privacy en eerlijk gebruik van AI.
In dit project onderzoeken we hoe AI kan helpen bij het maken van goede toetsvragen voor centrale examens. We kijken of AI bestaande vragen kan variëren of nieuwe vragen kan bedenken die inhoudelijk kloppen en aansluiten bij de leerdoelen. Het doel is om het werk van toetsconstructeurs te ondersteunen en het maken van examens sneller en efficiënter te maken, met behoud van kwaliteit en betrouwbaarheid.
In dit project onderzoeken we de mogelijkheden van realtime antwoord monitoring voor zowel docenten als toetsdeskundigen. Enerzijds maakt een geavanceerde antwoord monitoring tool het mogelijk om antwoorden van leerlingen op digitale examens te groeperen. Dit kan docenten in staat stellen om efficiënt en effectief antwoorden van leerlingen te beoordelen. Anderzijds biedt dezelfde technologie toetsdeskundigen een waardevol hulpmiddel om de kwaliteit van de toetsketen te verfijnen.
In dit project wordt ingezet op het ophalen van kennis uit het buitenland, gericht op de inzet van digitalisering en AI bij examens. Wij zijn ons bewust van de meerwaarde van internationale samenwerking op het gebied van onderwijskundig meten, om zo van de verschillen en overeenkomsten met andere landen, binnen en buiten Europa, te leren.
In dit project onderzoeken we hoe we kijk- en luistervaardigheid digitaal kunnen examineren bij moderne vreemde talen. We bekijken welke vormen van digitale afname en beoordeling haalbaar en wenselijk zijn, bijvoorbeeld bij grote examens zoals Engels. Het doel is om in 2026 een goed onderbouwd advies te geven over hoe deze vaardigheden op een valide en praktische manier digitaal kunnen worden opgenomen in het centraal examen.
In dit project verkennen we hoe digitale hulpmiddelen bij het maken van examenopgaven (b.v. meetkunde, statistiek, algebra, etc.) gebruikt kunnen worden in het centraal examen. We onderzoeken hoe deze tools wiskundig inzicht beter kunnen toetsen dan bijvoorbeeld de huidige grafische rekenmachine, en wat er nodig is om dit goed en eerlijk in te voeren. In 2026 geven we advies over mogelijke scenario’s voor digitale ondersteuning in het examen vanaf 2030.
In dit project onderzoeken we hoe schrijfvaardigheid bij Nederlands digitaal kan worden getoetst in het centraal examen. Als eerste in het vmbo-tl, maar op termijn ook voor havo en vwo. We bekijken hoe digitale middelen kunnen helpen bij het geven van schrijfopdrachten, het maken van antwoorden en het beoordelen ervan door docenten.
In dit project werken we aan het digitaliseren van de voorbereiding, afname en beoordeling van de centraal schriftelijke praktische examens (cspe’s) in het vmbo. We zoeken naar manieren om informatievoorziening, het gebruik van digitale hulpmiddelen tijdens de afname, het registreren van scores en de koppeling met leerlingvolgsystemen eenvoudiger, betrouwbaarder en minder foutgevoelig te maken. Zo willen we het proces voor scholen en docenten verbeteren én voorbereiden op toekomstige flexibilisering van examens in het vmbo.
In dit project onderzoeken we hoe digitale examens in de toekomst flexibeler kunnen worden afgenomen, bijvoorbeeld met verschillende applicaties of op maat gemaakte software voor specifieke vakken. We kijken hoe we deze flexibiliteit technisch veilig kunnen organiseren, zonder in te leveren op gelijke afnamecondities voor alle leerlingen. Het doel is om scholen en het examenstelsel voor te bereiden op toekomstige digitale examenvormen die beter aansluiten bij vakvernieuwingen en uiteenlopende leerlingbehoeften.
In dit project brengen we in kaart wat scholen technisch nodig hebben om digitale centrale examens goed en veilig te kunnen afnemen. We onderzoeken welke infrastructuur vereist is voor verschillende toekomstscenario’s, zoals digitale schrijf- en luisterexamens of geavanceerde wiskundetools, en hoe scholen dat kunnen organiseren. Het doel is te komen tot een helder advies over wat er nodig is om verdere digitalisering mogelijk te maken én scholen hierbij te ondersteunen.
